کاروانسرای زین الدین مهریز

کاروانسرای زین الدین مهریز

کاروانسرای زین الدین یا رباط زین الدین که از شاهکارهای معماری دوره صفویه محسوب می‌شود تنها کاروانسرای مدور ایران است. این کاروانسرا در سده دهم هجری به دستور زین‌الدین گنجعلی خان ریگ حکمران کرمان و به فرمان شاه عباس ساخته شده است.

معماری و ویژگیهای کاروانسرای زین الدین مهریز
کاروانسرای زین الدین از نظر معماری دارای اهمیت خاصی است و نمونه دیگری از آن به جز کاروانسرای بین کاشان و نطنز که ویران شده، وجود ندارد. این کاروانسرا از خارج مدور و از داخل دوازده ضلعی است و دارای 5 برج نیم دایره است که به دیواره 8 متری آن متصل‌اند. پس از سر در نسبتاً پهن ضلع جنوبی، هشتی و سپس صحن دوازده ضلعی قرار دارد.

در اطراف صحن، رواق‌های سکوداری وجود دارد و در انتهای هر رواق اتاق‌هایی مشابه دیده می‌شود. در طرفین هشتی ورودی و پشت اتاق‌ها، راهروهای وسیع و طولانی قرار دارد که اصطبل چهارپایان بود. فضای ضلع شمالی بنا- گویا شاه نشین- دارای سقفی بلند با کاربندی است.

از بارزترین مشخصه این بنا می‌توان به قرینه بودن شرق و غرب آن اشاره کرد و آب آن نیز از چشمه تأمین می‌شد که امروزه نیز وجود دارد. مصالح بنا از آجر است و در درون بنا عمدتاً از تزیینات آجر در نما استفاده شده که تابع طرح ۱۲ ضلعی حیاط یا صحن مرکزی آن است. قسمت شاه‌نشین در بدنه و سقف دارای اندود گچ و کاربندی است.

مرمت کاروانسرای زین الدین مهریز
کاروانسرای زین الدین از سوی سازمان جهانی یونسکو موفق به کسب جایزه ی بهترین مرمت، به دلیل احیا و ساماندهی با بهره‌گیری از مصالح سنتی، را در سال 2006 گردیده است. این کاروانسرا از سال 1380 تا سال 1382 مرمت و بازسازی آن به طول انجامید و پس از مرمت با حفظ اصالت محلی برای اقامت گردشگران مخصوصا از نوع خارجی در نظر گرفته شد.

دسترسی محلی کاروانسرای زین الدین
کاروانسرای زین الدین در 60 کیلومتری جاده یزد-کرمان، حدود 30 کیلومتر بعد از مهریز و در فاصله 500 متری از جاده قرار دارد.

منبع : سفرنامه